Τον Σεπτέμβριο του 1941 ιδρύονται στην Ελλάδα οι δύο μεγαλύτερες αντιστασιακές οργανώσεις: το Εθνικό Απελευθερωτικό Μέτωπο (ΕΑΜ) και ο Εθνικός Δημοκρατικός Ελληνικός Σύνδεσμος (ΕΔΕΣ)
Το ΕΑΜ συγκροτήθηκε επίσημα στις 28 Σεπτεμβρίου 1941, με πρωτοβουλία μελών και στελεχών του ΚΚΕ, που είχαν αποδράσει από χώρους εξορίας μετά την είσοδο των Γερμανών στη χώρα. Οι κομουνιστές αυτοί προσπάθησαν να έλθουν σε συνεννόηση με εκπροσώπους όλων των πολιτικών τάσεων (για τη σύμπτυξη ενός ενιαίου και υπερκομματικού αντιστασιακού μετώπου), χωρίς όμως επιτυχία. Έτσι, η συγκρότηση του ΕΑΜ βασίστηκε κυρίως στο ΚΚΕ και σε κάποιες μικρότερες αριστερές δυνάμεις. Πρόκειται για το Αγροτικό Κόμμα Ελλάδας (ΑΚΕ), το Σοσιαλιστικό Κόμμα Ελλάδας (ΣΚΕ) και την Ένωση Λαϊκής Δημοκρατίας (ΕΛΔ).
Διακηρυγμένοι στόχοι του ΕΑΜ είναι (κατά το ιδρυτικό του) η απελευθέρωση της χώρας και -στη συνέχεια- η διενέργεια ελεύθερων εκλογών, με το σύστημα της αναλογικής, για τη σύσταση συντακτικής συνέλευσης. Μέλος του μπορεί να γίνει ο οποιοσδήποτε πατριώτης, ανεξάρτητα από τις πολιτικές του πεποιθήσεις.
Τις ίδιες περίπου μέρες (πιθανότατα στις 23 Σεπτεμβρίου) συγκροτείται και ο ΕΔΕΣ, με πρωτοβουλία στελεχών του ευρύτερου βενιζελικού χώρου και κυρίως του Κομνηνού Πυρομάγλου (στενού φίλου του απόντα τότε από τη Ελλάδα στρατηγού Ν. Πλαστήρα) και του απότακτου αξιωματικού Ναπολέοντα Ζέρβα. Το πολιτικό στίγμα της οργάνωσης αυτής είναι πιο συγκεκριμένο και -πέρα από το στόχο της εθνικής απελευθέρωσης- θέτει ως αναγκαιότητα την εγκαθίδρυση αβασίλευτου πολιτεύματος στη μεταπολεμική Ελλάδα. Αποτέλεσμα της πολιτικής αυτής στενότητας είναι ότι πολλοί πατριώτες με δεξιά φρονήματα προτίμησαν να ενταχθούν στο ΕΑΜ και όχι στον ΕΔΕΣ!
Οι δυο οργανώσεις θα αναλάβουν ένοπλη δράση κατά των κατακτητών τον επόμενο χρόνο, σύντομα όμως θα έλθουν σε ρήξη και θα συγκρουστούν ένοπλα μεταξύ τους. Ουσιαστικός νικητής της αναμέτρησης αυτής θα αναδειχτεί το ΕΑΜ, οι οργανώσεις του οποίου (κυρίως ο ΕΛΑΣ και η ΕΠΟΝ) θα εξαπλώσουν τη όραση του σ' όλη τη χώρα, από τη Θράκη μέχρι τη Κρήτη. Αντίθετα, ο ΕΔΕΣ θα αναπτύξει πολύ έντονη αντιστασιακή δραστηριότητα μόνο στην Ήπειρο και περιορισμένη στη Μακεδονία, ενώ η οργάνωση του στην Αθήνα θα διαβρωθεί από άτομα προσκείμενα στους κατακτητές και τελικά θα διαλυθεί.
Σε επίπεδο όγκου δυνάμεων, το ΕΑΜ-ΕΛΑΣ θα συγκροτήσει ισχυρά ανταρτικά σώματα συνολικής δύναμης 97.000 περίπου ατόμων (με εφεδρικές δυνάμεις 30.000) και θα δώσει κάπου 600 μάχες εναντίον των Γερμανών, Ιταλών και Βουλγάρων κατακτητών, κατά τις οποίες θα σκοτωθούν 19.355 άνδρες του εχθρού, θα τραυματιστούν 8.934 και θα συλληφθούν αιχμάλωτοι 5.181. Την ίδια ώρα ο ΕΔΕΣ θα συγκροτήσει ανταρτικά σώματα συνολικής δύναμης 5000 - 6000 ανδρών, που θα δώσουν περίπου 20-25 μάχες με τον εχθρό, σημαντικότερη και ηρωικότερη από τις οποίες υπήρξε αυτή της Μενίνας (Αύγουστος 1944).
Στις 16 Φεβρουαρίου 1942 ανακοινώνεται από το ΕΑΜ η ίδρυση του Ελληνικού Λαϊκού Απελευθερωτικού Στρατού (ΕΛΑΣ) ενώ τον Οκτώβριο του '42 συγκροτείτε η αντιστασιακή οργάνωση Εθνική και Κοινωνική Αναγέννηση (ΕΚΚΑ) με την πρωτοβουλία του απότακτου από το 1935 αξιωματικού Δ. Ψαρρού, του πολιτικού Γ. Καρτάλη και άλλων πατριωτών.
Το νέο ΕΛΑΣ θα στελεχωθεί από αρκετούς μόνιμους αξιωματικούς του στρατού και θα συσπειρώσει στις τάξεις του δεκάδες χιλιάδες αγωνιστές (κυρίως αγρότες), πάμπολλοι από τους οποίους θα πέσουν μαχόμενοι κατά του εχθρού. Ακόμα, θα δημιουργήσει και ισχυρές εφεδρικές δυνάμεις, που θα ενισχύσουν με κάθε τρόπο τον ένοπλο αγώνα.
Η ΕΚΚΑ θα δημιουργήσει ισχυρή αντάρτικη ομάδα (το κίνημα 5/42), που με ηγέτη τον Ψαρρό, θα προκαλέσει μεγάλες απώλειες στον εχθρό. Θα διαλυθεί από τον ΕΛΑΣ τον Απρίλιο του ’44 κι ο Ψαρρός θα συλληφθεί αιχμάλωτος και θα εκτελεστεί.
Το 1943 ιδρύονται οι εαμικές οργανώσεις Ενιαία Πανελλαδική Οργάνωση Νέων (ΕΠΟΝ) και η Οργάνωση Προστασίας Λαϊκών Αγωνιστών (ΟΠΛΑ). Η πρώτη θα συσπειρώσει στις γραμμές της εκατοντάδες χιλιάδες νέους και θα αποτελέσει προθάλαμο για την ένταξη τους στον ΕΛΑΣ κι αργότερα στον Δημοκρατικό Στρατό. Η δεύτερη θα αναλάβει την τιμωρία προδοτών, θα κατηγορηθεί όμως για υπερβολές κι ακρότητες.
Στις 10 Μαρτίου του 1944 συγκροτείτε από το ΕΑΜ, στη Βίνιανη της Ευρυτανίας, η Πολιτική Επιτροπή Εθνικής Απελευθέρωσης (ΠΕΕΑ), που ισιδυναμεί με «κυβέρνηση των βουνών». Πρόεδρος της (δηλαδή πρωθυπουργός) αναλαμβάνει ο καθηγητής Αλέξανδρος Σβώλος. Μέλη είναι οι Ε.Μπακιρτζής, Γ.Σιάντος, Η.Τσιριμώκος, Κ.Γαβριηλίδης, Ε.Μάντακας, Α.Αγγελόπουλος, Π.Κόκκαλης, Ν.Ασκούσης και Σ.Χαρζήμπεης.
ΣΥΝΑΦΗ ΘΕΜΑΤΑ: Σφαγές Δράμας-Δοξάτου
Απολύεται ο αρχιεπίσκοπος Χρύσανθος γιατί αρνείται να ορκίσει τον Τσολάκογλου
Η ανατίναξη της γέφυρας του Γοργοπόταμου
Το φιλοεαμικό κίνημα της Μέσης Ανατολής
πηγές:
"100 χρόνια Ελλάδα" εκδόσεις Η.Μανιατέα
"Εθνική Αντίσταση 1940-1945" Μ.Γλέζου
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου