Μια υποτίμηση με πολλά ερωτηματικά

Η κυβέρνηση Παπάγου προχωρά αιφνιδιαστικά σε μια πρωτοφανή υποτίμηση της δραχμής, μειώνοντας κατά 50% την αξία της έναντι του δολαρίου. Πολλοί μιλούν για σκάνδαλο.

Η υποτίμηση της δραχμής το 1953 άνοιξε τον δρόμο για ευρύτερες αλλαγές
 στο νομισματικό σύστημα.
Φωτογραφία του 54, την ημέρα που το χιλιάρικο
μετονομάστηκε σε δραχμή

Μετά τη θριαμβευτική νίκη του «Ελληνικού Συναγερμού» στις εκλογές της 1ης Νοεμβρίου 1952, η Ελλάδα μπαίνει σε μια νέα φάση της οικονομικής της ανασυγκρότησης, με αρχιτέκτονα τον υπουργό Σπύρο Μαρκεζίνη. 0 τελευταίος είναι οπαδός μιας επιθετικής αναπτυξιακής πολιτικής, η οποία προϋποθέτει τη στενή συνεργασία με την πολιτικά πανίσχυρη τότε Αμερικανική Αποστολή και τη συναίνεση του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου. Στα πλαίσια της πολιτικής αυτής, αποφασίζεται και η γενναία υποτίμηση της δραχμής έναντι του αμερικανικού δολαρίου, έτσι ώστε να δημιουργηθούν ευνοϊκές ισορροπίες στο ισοζύγιο πληρωμών και να ενισχυθεί το εξαγωγικό εμπόριο.

Ο ίδιος ο Μαρκεζίνης δηλώνει αργότερα στη Βουλή (στις 23 Νοεμβρίου 1953) ότι το επιτελείο που οργάνωσε με κάθε μυστικότητα την υποτίμηση εκείνη, περιλάμβανε το ίδιο, τον υπουργό Εμπορίου Θ.Καψάλη, τον καθηγητή Ξ.Ζολώτα, τον υπουργό Οικονομικών Κ.Πασαγιάννη, τον αρχηγό της Αμερικανικής Αποστολής Μπάροουζ, το βοηθό του τελευταίου Τάνε-μπαουμ, τους αξιωματούχους της αμερικανικής πρεσβείας Γιοστ και Τορκέλ και τον αντιπρόσωπο της Νομισματικής Επιτροπής Κοστάντζο. Ενήμεροι για την όλη επιχείρηση (πάντοτε κατά τον Μαρκεζίνη) ήταν ακόμα ο πρωθυπουργός Α.Παπάγος, ο βασιλιάς Παύλος και εκπρόσωποι του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου. Κανείς άλλος δεν γνώριζε (ή υποτίθεται ότι δεν γνώριζε) τίποτα. Δηλαδή δεν είχαν ενημερωθεί όλα τα άλλα μέλη του υπουργικού συμβουλίου, για κάτι που σχεδίαζε η κυβέρνηση στην οποία συμμετείχαν και που ήδη γνώριζε μια στρατιά αλλοδαπών!

Η εξαγγελία της υποτίμησης έγινε στις 9 Απριλίου 1953 και μ' αυτήν καθιερωνόταν αντιστοιχία 30.000 δραχμών ανά δολάριο, έναντι των 15.000 που ίσχυε ως τότε. Αυτό σήμαινε πρακτικά ότι όποιος είχε πληροφορηθεί το όλο εγχείρημα και φρόντιζε εγκαίρως να μετατρέψει τις δραχμές του σε δολάρια, διπλασίαζε από τη μια στιγμή στην άλλη την περιουσία του!

Σ. Μαρκεζίνης ο οργανωτής
της αμφιλεγόμενης
υποτίμησης

Τόσο ο Μαρκεζίνης, όσο και η κυβερνητική παράταξη υποστήριξαν με πάθος ότι δεν είχε σημειωθεί καμιά διαρροή πληροφοριών και ότι επομένως η όλη επιχείρηση είχε πετύχει απόλυτα. Ισχυρίστηκαν μάλιστα ότι οι διεθνείς επαφές έγιναν με κανόνες συνωμοτικότητας και ότι επινοήθηκαν και κάποια τεχνάσματα παραπλάνησης του κοινού. Οι κυβερνητικοί αυτοί ισχυρισμοί δεν έπεισαν πάντως αρκετό κόσμο και εκφράστηκαν απόψεις ότι (ανεξάρτητα από τις όποιες προθέσεις των εμπνευστών και οργανωτών της υποτίμησης) η πληροφορία διέρρευσε σε ισχυρούς οικονομικούς παράγοντες της ημεδαπής και αλλοδαπής και αξιοποιήθηκε καταλλήλως. Εκφράστηκαν ακόμα και αρνητικές απόψεις για το ποσοστό της υποτίμησης, ότι δηλαδή ήταν υπερβολικά μεγάλο και παράλογο.

Η υποτίμηση του 1953 λειτούργησε θετικό για τους αναπτυξιακούς σχεδιασμούς της κυβέρνησης Παπάγου, άφησε όμως πολλά αναπάντητα ερωτηματικά.



ΣΥΝΑΦΗ ΘΕΜΑΤΑ: Ελληνοαμερικανική συμφωνία "Περί Στρατιωτικών Ευκολιών"