Αμερικανισμοί..

Άλλη μια προσφορά στην αποδόμηση της Ελληνικής γλώσσας από τους Έλληνες(;) πολιτικούς και δημοσιογράφους. Τα τελευταία χρόνια, κυρίως μέσω της τηλεοράσεως, και πάντα από επίσημα χείλη γνωστών πολιτικών και μεγαλοδημοσιογράφων, γίνεται ολοένα και περισσότερη χρήση ιδιωματισμών και τυποποιημένων φράσεων, συνηθισμένων στην Αμερική, μα παντελώς αγνώστων στην Ελληνική γλώσσα. Προκαλεί, για παράδειγμα, δυσάρεστη εντύπωση όταν ένας πολιτικός ή ένας δημοσιογράφος θέλοντας να πει ότι συνήθισε σε κάτι, να λέει μπήκε στο πετσί μου (under my skin) ή σε άλλη περίπτωση, να χαρακτηρίζει την πληροφορία που μας μεταφέρει ως ασφαλή, αντί του ορθού αξιόπιστη. Βλέπετε, ο αμερικάνος συνηθίζει να λέει “safe information” ή “secure information”, (ασφαλή πληροφορία), “it is safe to say”, (είναι ασφαλές να πούμε), “safe source” (ασφαλή πηγή) ίσως γιατί έχει ως πολιτιστικό στοιχείο, καλύτερη σχέση με την ασφάλεια (safe, secure) παρά με την αξιοπιστία.

Ακολουθούν μερικά παραδείγματα, όλα από χείλη γνωστών πολιτικών και δημοσιογράφων, και όλα κατεγράφησαν από “μεγάλα” και “σοβαρά” δελτία ειδήσεων και δημοσιογραφικές εκπομπές, που από τηλεοράσεως εκσφενδόνισαν στα δύσμοιρα αυτιά μας, στο σύντομό χρονικό διάστημα του 1ου τριμήνου του 2011. Κι αυτό για να καταδείξω το μέγεθος της βαρβαρικής εισβολής:

Καυτή πατάτα (hot potato) μεγάλη ευθύνη που κανείς δεν αναλαμβάνει και μεταφέρεται από τον έναν στον άλλον σαν “καυτή πατάτα”.

Έσωσε την μέρα(saved the day) έδωσε λύση σε σοβαρό κι επείγον πρόβλημα.

Κλαίμε πάνω σε χυμένο γάλα (no use crying over spilt milk) όταν συζητάμε ανούσια για τετελεσμένα δυσάρεστη εξέλιξη.

Κόβω γωνίες (cutting corners) -ναί, ακούστηκε κι αυτό! Αντί του κόβω δρόμο.

Ασφαλή, όπως τα λεφτά στην τράπεζα (money in the bank)

Είναι τόσο δυνατό, όσο ο πιο αδύναμος κρίκος της αλυσίδας (only s strong as theweakest link in the chain)

Ο διάβολος είναι στις λεπτομέρειες (the devil's in the details) τονίζοντας πόσο σημαντικές είναι οι λεπτομέρειες μερικές φορές.

Διαβάζοντας ανάμεσα στις γραμμές -όπως ασύντακτα το είπε η κα Τρέμη- (between thelines) εννοώντας το κρυφό νόημα ενός κειμένου.

Σκελετός στην ντουλάπα (skeleton in the closet) ένοχα μυστικά.

Ξηλώνεται το πουλόβερ αντί του ξετυλίγεται το κουβάρι

Η λάσπη χτυπά τον ανεμιστήρα από το “the shit hits the fan”. Εδώ είχε την ευγένεια η κα Τρέμη (21/1/2011) να αντικαταστήσει τα σκατά με την λάσπη, εννοώντας τις κατά συρροή αποκαλύψεις σκανδάλων SIEMENS.

Μητέρα όλων των μαχών (mother of all battles) η μεγαλύτερη σε ένταση μάχη, στρατηγικής σημασίας. Χρησιμοποιήθηκε τόσο πολύ αυτή η έκφραση, σε τόσους πρόσφατους πολέμους, που βαρέθηκαν να την ακούν ακόμη και οι αμερικάνοι.

Ήξερα ότι ο πρωθυπουργός μας είναι αμερικανόαναθρεμμένος, αλλά δεν περίμενα να είναι από τους σημαντικότερους φορείς εισαγωγής “αμερικανισμών” στο λεξιλόγιό μας. Αυτός εισήγαγε την “καυτή πατάτα” στο προεκλογικό “debate” του 2009 και την επαναλαμβάνει με κάθε ευκαιρία, και μόλις πρόσφατα (15/4/2011) εισήγαγε στην ομιλία του προς το υπουργικό συμβούλιο τον όρο “οδικός χάρτης” (road map). Η μεταφορική χρήση του όρου αυτού στην αγγλική είναι πολύ συνηθισμένη, και σημαίνει το σύνολο των αναλυτικών οδηγιών, έναν “μπούσουλα” έναν “τυφλοσούρτη” που πρέπει να ακολουθηθεί, προκειμένου να επιτευχθεί συγκεκριμένος σκοπός. Ένας Έλληνας, δεν θα χρησιμοποιούσε μεταφορικά την έκφραση “οδικός χάρτης”, αλλά την λέξη “συνταγή”.

Άν και τις περισσότερες φορές, οι εκφράσεις αυτές γίνονται εύκολα κατανοητές, δεν παύουν κατά την γνώμη μου να αποτελούν πληγή και να βαρβαροποιούν την γλώσσα μας, που άλλωστε προσφέρει περισσότερες και κυρίως ομορφότερες εναλλακτικές απόδοσης των ίδιων νοημάτων.

Μπορεί να υποθέσει όποιος δεν έχει ζήσει σε αγγλόφωνη χώρα, οτι οι εκφράσεις αυτές είναι αποτέλεσμα γλωσσοπλαστίας της στιγμής. Σας διαβεβαιώνω οτι δεν είναι έτσι. Αναρωτηθείτε για κάθε μια έκφραση αν θα την χρησιμοποιούσαν οι γονείς σας ή οι παππούδες σας. Απεναντίας, όλες οι εκφράσεις που φέρνω ως παραδείγματα, είναι σε χρήση στην Αγγλική εδώ και πολλές δεκαετίες. Γι’ αυτό ίσως, εκείνοι που ενοχλούνται περισσότερο στο άκουσμα αυτών των “αμερικανισμών”, είναι όσοι γνωρίζουν καλά αγγλικά.

Πολλά ακόμη θα μπορούσαν να παρατεθούν, αλλά το συμπέρασμα είναι το ίδιο. Για τους μεν δημοσιογράφους, φαίνεται οτι οι ειδήσεις που τους “σερβίρουν” για να μας τις σερβίρουν με την σειρά τους, έρχονται στην αγγλική, και μεταφράζονται από κάποιο αυτόματο μεταφραστή στον υπολογιστή τους, χωρίς να μπαίνουν στον κόπο να ελεγχθούν, με αποτέλεσμα να μεταφράζονται αυτούσια και κυριολεκτικά οι ιδιωματισμοί που συνοδεύουν τα κείμενα. Επόμενο είναι να υποθέσουμε οτι ο ειδήσεις δεν είναι αποτέλεσμα δημοσιογραφικής έρευνας αλλά οδηγιών μιας αγγλόφωνης αρχής (αμερικανική πρεσβεία, state department) ή κάποιων αμερικανόδουλων διεθνών πρακτορείων ειδήσεων.

Για τους δε πολιτικούς, μπορείτε να κάνετε τις ανάλογες σκέψεις με τους δημοσιογράφους.

-Δυστυχώς.

George Konstantakopoulos
kokinimilia@yahoo.com