Η ένταξη της Ελλάδας στο ΝΑΤΟ

Τον Οκτώβριο του 1951 ολοκληρώνεται η πολιτική και στρατιωτική πρόσδεση της Ελλάδας στη δυτική συμμαχία, με την ουσιαστική ένταξη της Ελλάδας στο ΝΑΤΟ (η οποία θα επισημοποιηθεί τον επόμενο χρόνο).

Η Ελλάδα έγινε δεκτή στο ΝΑΤΟ το 1951, η τυπική της όμως ένταξη
συντελέστηκε το 1952.
Στη φώτο, η άφιξη των αρχηγών του ΝΑΤΟ,
στις 11 Νοεμβρίου 1952

Το 1951 η Ελλάδα ζει ακόμα στον απόηχο του εμφυλίου πολέμου, με ζωντανές της μνήμες της αδελφοκτόνας σύγκρουσης και ανοιχτές τις πληγές της. Οι διαδοχικές κεντρώες κυβερνήσεις δείχνουν βέβαια κάποια διάθεση για επάνοδο της χώρας σε καθεστώς   ομαλότητας, αδυνατούν όμως να ξεπεράσουν τα εμφυλιοπολεμικά σύνδρομα και να κατανοήσουν την ανάγκη της λήθης και της αμνηστίας. Ακόμα, δεν δείχνουν διάθεση ν' αμφισβητήσουν την defacto επικυριαρχία του αμερικανικού παράγοντα και τη συνακόλουθη συρρίκνωση της εθνικής ανεξαρτησίας. Η στάση τους αυτή εκφράζεται με πάμπολλους τρόπους και έχει πάντοτε ως δικαιολογητική βάση τον «κομουνιστικό κίνδυνο» και την «εκ βορρά απειλή».

Σε διεθνές επίπεδο συνεχίζεται ο αμείλικτος Ψυχρός Πόλεμος μεταξύ ΗΠΑ και ΕΣΣΔ, του οποίου επικίνδυνη καμπή είναι ο αιματηρός και απειλητικός για την παγκόσμια ειρήνη Πόλεμος της Κορέας (1950-53), στον οποίο έχει ήδη εμπλακεί και η Ελλάδα.

Ο δυτικός κόσμος έχει ήδη από καιρό προχωρήσει σε διεθνείς πρωτοβουλίες για την απόκρουση της «σοβιετικής απειλής». Τέτοιες είναι το Δόγμα Τρούμαν του 1946, το Σχέδιο Μάρσαλ του 1947, η αγγλογαλλική αμυντική Συμφωνία της Δουνκέρκης του 1947 και η πλέον διευρυμένη Συμφωνία των Βρυξελλών του 1948 (με τη συμμετοχή της Αγγλίας, της Γαλλίας και των Κάτω Χωρών). Αποκορύφωμα αυτών των πρωτοβουλιών είναι η ίδρυση του NATO (στις 4 Απριλίου 1949), στην οποία συμμετέχουν -εκτός από τις πιο πάνω χώρες- οι ΗΠΑ, ο Καναδάς, η Δανία, η Νορβηγία, η Ισλανδία, η Ιταλία και η Πορτογαλία. Από το αμυντικό αυτό σχήμα απουσιάζουν η Ελλάδα και η Τουρκία, για τη συμμετοχή των οποίων καταβάλλονται συντονισμένες προσπάθειες.

Οι σχετικές επαφές και διαπραγματεύσεις θα ολοκληρωθούν στις 22 Οκτωβρίου 1951 (λίγο πριν την πτώση της κυβέρνησης του Σοφοκλή Βενιζέλου). Την ημέρα εκείνη θα υπογραφεί το περίφημο Πρωτόκολλο του Λονδίνου, με το οποίο Ελλάδα και Τουρκία θα γίνουν δεκτές στο NATO και θ' αναγορευτούν έτσι και σύμμαχοι.

Αεροπλάνα σχηματίζουν τα γράμματα του ΝΑΤΟ
πάνω από τον Ιερό Βράχο

Η επίσημη ένταξη της Ελλάδας θα συντελεστεί στις 22 Φεβρουαρίου 1952 (επί πρωθυπουργίας Ν. Πλαστήρα) και θα πανηγυριστεί από το επίσημο κράτος με γιορτές και παρελάσεις.

Κατά τις δεκαετίες που ακολουθούν, η Ελλάδα θα παραμείνει πιστή στο NATO, σε πολιτικό και στρατιωτικό επίπεδο. Μόνιμο σημείο τριβών της με τη συμμαχία θα αποτελέσει η προκλητικά επιθετική στάση της Τουρκίας, η οποία θα εκδηλωθεί με ιδιαίτερη ένταση το 1955 (με τους βανδαλισμούς στην Κωνσταντινούπολη και στη Σμύρνη), το 1963 (με την απειλή τουρκικής απόβασης στην Κύπρο), το 1964 (με τις νέες τουρκικές επιθετικές ενέργειες στην Κύπρο) και το 1974 (με τον «Αττίλα I» και τον «Αττίλα II»). Στην τελευταία περίπτωση, η Ελλάδα αντιδρά με την προσωρινή αποχώρηση από το στρατιωτικό σκέλος του NATO.

Πηγές:

1.     Ουίνστον Τσόρτσιλ: «2ος Παγκόσμιος Πόλεμος», εκδόσεις «Ελληνική Μορφωτική Εστία», τόμος ΣΤ', σελ. 439-440.

2.     David Horovitz: «Από τη Γιάλτα στο Βιετνάμ», εκδόσεις «Κάλβος», σελ. 85. Ρεϊμόν Καρτιέ: «Μεταπολεμική Παγκόσμιος Ιστορία»/2, σελ. 17-18 κ.ά.

3.      «Το δόγμα Τρούμαν», ελληνική έκδοση της Αμερικανικής Υπηρεσίας Πληροφοριών, 1972, σελ. 17.

4.     Henry Kissinger: «Διπλωματία», Εκδόσεις «Νέα Σύνορα - Α. Α. Λιβάνης», σελ. 506.

5.     Claude Delmas: «Η Ατλαντική Συμμαχία», Διεύθυνση Στρατιωτικών Εκδόσεων ΓΕΣ, Αθήνα 1965, σελ. 167.

6.     Π. Οικονόμου - Γκούρα: «Το Δόγμα Τρούμαν και η αγωνία της Ελλάδος», Αθήνα 1957, σελ. 119.

7.     Henry Kissinger: «Διπλωματία», Εκδόσεις «Νέα Σύνορα - Α. Α. Λιβάνη», σελ. 515.