Αλέκος Παναγούλης

«Η επανάσταση δεν υπαγορεύεται. Υπάρχει μία και μόνο δυνατή επανάσταση κι είναι εκείνη που κάνουμε μόνοι μας, εκείνη που ωριμάζει στο κάθε άτομο, που αναπτύσσεται μέσα του αργά, με υπομονή, με ανυποταξία!

Η επανάσταση είναι υπομονή, είναι ανυποταξία, δεν είναι βιασύνη, δεν είναι χάος, δεν είναι αυτό που σας διηγούνται οι δημαγωγοί με τη μαγική ράβδο. Μη δίνετε προσοχή σε όποιον σας υπόσχεται θαύματα, μη δίνετε προσοχή σε όποιον αναλαμβάνει να αλλάζει τα πράγματα ώσπου να πεις τρία σαν μάγος.

Οι μάγοι δεν υπάρχουν. Τα θαύματα δεν υπάρχουν. Οι αρχηγοί σας κοροϊδεύουν, ηλίθιοι, που είστε συνηθισμένοι να σας σέρνουν όλοι από τη μύτη, να υποκύπτετε. Αυτή η επίφαση της δημοκρατίας μπορεί να σβήσει με ένα φύσημα αν ακολουθήσετε τις φλυαρίες των ψευτοεπαναστατών!»

Ο Αλέκος δολοφονήθηκε τη νύχτα της 1ης Μαΐου του 1976.

Ο Αλέκος είναι η κορυφαία ηρωική ατομική περίπτωση, της αντίστασης του ελληνικού λαού κατά της Χούντας.

Για τον Αλέκο, η αρετή των αρετών ήταν η συνέπεια και το πνεύμα της τόλμης και της θυσίας, που συνοδεύουν έμπρακτα τα πιστεύω του ανθρώπου.

Τον Αλέκο δεν τον γνώριζα. Αλλά μπήκα στις πτυχές της ζωής του όπως και αυτός της δικής μου, διαμέσου του αδελφού του Στάθη που με γνώρισε καλά στα χρόνια της δικτατορίας που μεσολάβησαν μετά την δραπέτευση μου στο εξωτερικό. Τον Αλέκο τον γνώρισα προσωπικά μετά την πτώση της δικτατορίας, όταν μεταξύ μας ήδη υπήρχε αμοιβαία, μια βαθιά αλληλοεκτίμηση και αλληλοσεβασμός.

Η πολιτική σκέψη του ανεξάρτητου βουλευτή Αλέκου Παναγούλη ήταν αστική. Αλλά όμως: Επειδή τον συγκινούσε η κοινωνική δικαιοσύνη. Επειδή διακατεχόταν από έναν βαθύ ανθρωπισμό. Επειδή είχε αντιληφθεί τον βρώμικο πολιτικό ρόλο της σοσιαλδημοκρατίας. Επειδή αναζητούσε έναν άλλο σοσιαλισμό, και επειδή ήταν φύση δυναμική-επαναστατική, ήταν ανοιχτός προς τις επαναστατικές κοινωνικές ιδέες...

Στις σχέσεις του με τους ανθρώπους, ο Αλέκος ήταν ιδιόμορφα απόλυτος. Αδιαφορούσε εντελώς για το τι έλεγε ο καθένας.

Και το μόνο που τον ενδιέφερε ήταν το ποιος ήταν αυτός που τα έλεγε.

Στην πρώτη δίωρη πολιτική συζήτηση μας, ασχοληθήκαμε με το «Μεταβατικό Πρόγραμμα της 4ης Διεθνούς» του Λέοντα Τρότσκυ. Μπροστά στα μάτια του Αλέκου ανοίχθηκε ένας νέος άγνωστος κόσμος και ήταν χαρούμενος από τη συζήτηση μας. Κατά βάθος συμφωνούσαμε απόλυτα σ' ένα πράγμα... ότι εγώ ήθελα πολιτικά οπωσδήποτε αυτόν και αυτός εμένα...

Ορίσαμε νέα πολιτική συνάντηση για τις αρχές Μαίου.

Για τελευταία φορά τον είδα στο βουλευτικό γραφείο του στην οδό Κολοκοτρώνη, δυο ημέρες πριν τον σκοτώσουν. Εκεί μου είπε ότι περίμενε μια επίσκεψη απεσταλμένων του Αβέρωφ. Έφτασαν τρία άτομα και ο Αλέκος χώρισε το μακρόστενο δωμάτιο με μια πτυσσόμενη πόρτα. Μου είπε να περιμένω τον Στάθη και μου έδωσε μια καρέκλα δίπλα στην πτυσσόμενη πόρτα. Σε λίγο από μέσα ακουγόταν μια άγρια λογομαχία. Στις φωνές του Αλέκου απαντούσε η βαριά φωνή του ενός απεσταλμένου... «Δε σας απειλεί ο Αβέρωφ... Ο Αβέρωφ θέλει ησυχία... Ο Αβέρωφ θέλει κάλμα»... Και σε κάθε φωνή του Αλέκου, άκουγα συνεχώς την ίδια απάντηση.

Ήρθε ο Στάθης και φύγαμε... Μας παρακολουθούσαν δύο τύποι με πολιτικά... προφανώς κυπατζήδες... Στο άγαλμα του Κολοκοτρώνη χωρίσαμε. Και ο ένας ακολούθησε εμένα...

Το πρωί της Πρωτομαγιάς, όταν άκουσα για το «αυτοκινητιστικό ατύχημα», ο νους μου πήγε αμέσως στις απειλές και στις παρακολουθήσεις.

Ήμουν όμως βέβαιος πια, ότι η «δημοκρατία» της αστικής τάξης που αντικατέστησε τη «δικτατορία» της αστικής τάξης, δεν δίσταζε μπροστά σε κανένα έγκλημα... Οι δρόμοι προς τις επαναστατικές ιδέες ήταν φραγμένοι καλά... και απαγορευμένοι. Ο Αλέκος θα υπερέβαινε τα φράγματα. Και πιστεύω ότι γι' αυτό τον σκότωσαν...

Γιάννης Βερούχης