Θα πούμε το νερό νεράκι

Ένα από τα πιο εγκληματικά σχέδια της μνημονιακής χούντας είναι η ιδιωτικοποίηση των δημόσιων εταιρειών ύδρευσης. Τα καθάρματα αυτά σκέφτηκαν ως εξής:

«Ποιος είναι ο μοναδικός λογαριασμός που ακόμα τον πληρώνουν όλοι χωρίς να αγκομαχάνε; Ο λογαριασμός του νερού. Ας τον πάμε, λοιπόν, από τα 15-50 ευρώ στα 100 για αρχή». Ετοίμασαν, μάλιστα, και ολόκληρη καμπάνια για να μας πείσουν ότι γίνεται σπατάλη του νερού (!) και ότι η εξοικονόμηση του απαιτεί την επέμβαση του ιδιωτικού κεφαλαίου. 

Το επικείμενο ξεπούλημα της ΕΥΑΘ

Ήδη από τα μέσα Μαΐου η κυβέρνηση βρίσκεται σε αναζήτηση στρατηγικού επενδυτή για την ΕΥΑΘ. Αυτό αποτελεί λογική κατάληξη ενός σχεδίου ιδιωτικοποίησης των δημοσίων επιχειρήσεων ύδρευσης και αποχέτευσης: Από το 1999 η ΕΥΔΑΠ και από το 2001 η ΕΥΑΘ εισέρχονται στο χρηματιστήριο και αρχίζουν να πουλάνε ένα κομμάτι των μετοχών τους σε ιδιώτες επενδυτές. Παράλληλα, αυξάνουν συνεχώς τα κέρδη τους μέσω της μείωσης εξόδων για συντήρηση των δικτύων ύδρευσης, σταματούν τις προσλήψεις για να δημιουργηθούν προβλήματα εξυπηρέτησης των πολιτών και απορρυθμίζουν τις εργασιακές σχέσεις.

 Ο κύριος διεκδικητής των μετοχών της ΕΥΑΘ είναι η γαλλική εταιρία SUEZ που ελέγχει ποσοστό άνω του 5% των μετοχών από τον Δεκέμβριο του 2008 και της δίνει δικαιώματα μειοψηφίας στην επιχείρηση. Η SUEZ έχει μεγάλο κύκλο εργασιών και αποτελεί τη μεγαλύτερη επιχείρηση μεταξύ των «βαρόνων του νερού». Είναι οι εταιρείες που κατέχουν το 5 % των δημοσίων υδάτων και έχουν 300 εκατομμύρια πελάτες παγκοσμίως. Σύμφωνα με την ICIJ, σε 10 με 15 χρόνια θα κατέχουν το 65-75 %. Η SUEZ ελέγχει υπηρεσίες νερού σε 130 χώρες και έχει 115 εκατ. πελάτες. Ο λόγος που εξαπλώθηκαν όλες αυτές οι επιχειρήσεις ήταν οι πιέσεις που ασκήθηκαν από το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (Δ.Ν.Τ.) και άλλους οργανισμούς σε μικρές χώρες ως αντάλλαγμα των δανείων.  Όπως και η επιλογή του Παγκόσμιου Συμβουλίου Νερού που ιδρύθηκε το 1996 για να προωθήσει την ελεύθερη αγορά ως απάντηση στο πρόβλημα του νερού.

Η SUEZ εμπλέκεται σε σκάνδαλα και έχει οδηγήσει λαούς αρκετών χωρών σε εξέγερση ενάντια στις επιπτώσεις που είχε η διαχείριση των υδάτων. Τα δύο πιο χαρακτηριστικά παραδείγματα είναι στην Αργεντινή και στη Βολιβία. Στη Βολιβία, τον Σεπτέμβριο του 1999 αγοράζεται η διαχείριση του συστήματος ύδρευσης της πόλης Κοτσαμπάμπα. Πολύ γρήγορα τα τιμολόγια παρουσιάζουν αύξηση της τάξης του 200-300 % με την παράλληλη μόλυνση του νερού λόγω της κακοδιαχείρισης του δικτύου. Αμέσως ξεσπούν διαμαρτυρίες από τους κατοίκους και μετά από βίαιη αντίδραση αναγκάζουν την κυβέρνηση να  ανακαλέσει την πώληση και να αποσύρει τον νόμο που επιτρέπει την ιδιωτικοποίηση του νερού, καθώς και να παραδώσει τη διαχείριση των υδάτων στους πολίτες. Το 2005 ξεκίνησε η δεύτερη διαμάχη, αυτή τη φορά στην πόλη Ελ Άλτο ενάντια στη SUEZ. Η εταιρεία είχε αναγκάσει 200.000 κατοίκους να μείνουν χωρίς νερό, αφού δεν μπορούσαν να πληρώσουν τα υπέρογκα τέλη σύνδεσης. Το ίδιο συνέβη και στην Αργεντινή, όπου η SUEZ κατείχε το 40% του νερού.

Όπως φαίνεται, η ίδια αυτή επιχείρηση που έχει δημιουργήσει τόσα προβλήματα παγκοσμίως έρχεται να αγοράσει την ΕΥΑΘ. Οι αρνητικές συνέπειες είναι πολλές: κατ’ αρχήν την μετακύληση  του κόστους από το δημόσιο δεν θα την επωμισθούν οι επενδυτές αλλά οι καταναλωτές, μέσω της αλματώδους αύξησης των τιμολογίων. Επίσης, οι εταιρείες μειώνουν τα έξοδα συντήρησης του δικτύου και δεν λαμβάνουν μέτρα για τη διασφάλιση της ποιότητας του νερού, με αποτέλεσμα την υποβάθμισή του, τη μόλυνση και την καταστροφή του οικοσυστήματος. Με την εκχώρηση του θεμελιώδους φυσικού πόρου σε ιδιώτες, οι κοινωνίες αποκλείονται από αποφάσεις που το αφορούν και μεγάλο κομμάτι του πληθυσμού δεν έχει πρόσβαση στο νερό (σύμφωνα με τον ΟΗΕ, στα επόμενα 10 χρόνια τα 2/3 του πληθυσμού του πλανήτη θα στερούνται το πόσιμο νερό).

Παράλληλα βαθαίνει το χάσμα μεταξύ της περιφέρειας και μεγάλων πόλεων, αφού η πρώτη δεν παρουσιάζει οικονομικό ενδιαφέρον. Κάτι που συμβαίνει ήδη με την ΕΥΑΘ, η οποία για να μπορέσει να προμηθεύσει με νερό τις βιομηχανίες και την πόλη της Θεσσαλονίκης έχει στερέψει το νερό τριών ποταμών, έχει επιφέρει ολική καταστροφή σε ένα σπάνιο υγροβιότοπο και έχει φέρει σε απόγνωση χιλιάδες αγρότες της περιοχής της Αραβησσού. Φυσικά, δεν λαμβάνεται κανένα μέτρο ενάντια στην κατασπατάληση του νερού που είναι το κύριο πρόβλημα, κάτι που θα ενταθεί λόγω των ιδιωτικών επιχειρήσεων, που το βλέπουν μόνο σαν εμπόρευμα. Το ζήτημα πλέον έχει τεθεί: Ή θα αγωνιστούμε και θα διεκδικήσουμε το κοινωνικό αγαθό του νερού να είναι δημόσιο, ή θα το εκχωρήσουμε στους «βαρόνους του νερού» και θα μας μείνει μόνον ο αέρας που αναπνέουμε και η αξιοπρέπειά μας για ξεπούλημα στο μέλλον …

Γιώργος Μπύρος